bencede
New member
Michelle Starr
Bilim insanlarının Mars’ın güney kutbundaki buz örtüsünün altında gizlenen sıvı su gölleri olduğunu düşündükleri şey, bayağı bir eski kaya katmanı olabilir. Yeni incelemeler, Kızıl Gezegen’de yeraltı suyu olduğu düşünülen parlak radar sinyalinin jeolojik katmanlaşma ile de oluşabileceğini ortaya çıkardı. Bu çabucak hemen kesin bir sonuç değil ancak yüzeyin altında neyin gizlendiğini tam manasıyla belirleyebilmemiz için daha kuvvetli ispatlara muhtaçlığımız olduğunu ortaya koyuyor.
‘SU OLMAYABİLİR’
Cornell Üniversitesi’nde astronom olarak nazaranv yapan Dan Lalich öncülüğündeki bir araştırma grubu, “Buradaki emsal yansımaların, rastgele bir sıvı su ya da diğer çeşitten seçkin bulunan hususlar olduğunu söylemeksizin, ince katman oluşumunun doğal kararı olarak meydana gelebileceğini gösteriyoruz” diyor: “Bu sonuç, diğer yeni çalışmalarla bir ortaya geldiğinde, güney kutup katmanlı tortusunun (SPLD) altında sıvı su bulma ihtimalini sorgulamaktadır.”
Bu gizemli sinyal, birinci kere birkaç yıl evvel, Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express uydu sondası aracılığıyla toplanan radar bilgilerinde saptandı. Bilim insanları, orada, Mars’ın güney kutup buz örtüsünün altına gömülü biçimde, sıra dışı seviyede yansıtıcı bir gereç katmanı tespit ettiler. ondan sonrasındaki aramalar daha parlak halde ışıldayan yeraltı katmanlarını ortaya çıkardı; bu durum ise, bulunan birinci katman her ne olursa olsun, hiç bir biçimde eşsiz olmadığını gözler önüne seriyordu.
Daha da heyecan verici biçimde, bunları andıran parlak katmanlar tam burada, yani Dünya’da da bulundu ve bununla birlikte Güney Kutbu’ndaki buzun altına gömülü biçimdeydiler. Bunlar, Antarktika buzunun altında bir sıvı birikinti ağı oluşturan Vostok Gölü üzere buz altı gölleridir. Bu, bilim insanlarını Mars’ta da benzeri sıvı birikintileri olabileceği sonucuna ulaştırdı. Ortada tek bir sorun var: Mars’ın sıvı suyun bulunması için çok soğuk olduğu, hatta buz katmanlarının basıncı altında olduğu ve çeşitli tuzların varlığı niçiniyle düşük bir donma noktasına sahip olduğu düşünülüyor.
TABAKALAR NELERDEN OLUŞUYOR?
Peki, bu parlak lekeler ne? Lalich ve meslektaşları, bunu araştırmak gayesiyle Mars’ta meydana geldiği bilinen dört gereçten oluşan bir katman kullanarak çeşitli simülasyonlar gerçekleştirdi. Yere nüfuz eden radar, radyo dalgalarını bir cisim ya da yüzey üzerinde sektirerek fonksiyonunu yerine getirir. Bu radyo dalgalarının geri yansımalarının ne kadar sürdüğü ve ne kadar kuvvetli olduğu, bir gezegenin yüzeyi altında bulunan malzemelerin özelliklerini açığa çıkarır; ne var ki bu malzemelerin ne olduğunu göstermez.
Araştırmacılar, tamamı da radar dalgalarını muhakkak biçimlerde yansıtan özellikler içeren çeşitli yapılanma ve kalınlıklarda taklit edilen su buzu, karbondioksit buzu, bazalt ve atmosfer katmanları oluşturdular. Akabinde, bu yapılandırmaların hangi sinyalleri üreteceği problemini çözdüler. Ve Mars Express’in gözlemlerindeki kadar parlak bir şeye ulaştılar: İki kat karbondioksit buzu ortasına sıkışmış biçimdeki tozlu su buzu katmanı.
Lalich, “Su buzunun içine gömülü biçimde CO2 (karbondioksit) katmanları kullandım çünkü buz örtüsünün yüzebir daha yakın bir yerde, büyük ölçülerde var olduğunu esasen biliyoruz” diye izah ediyor: “Prensip itibariyle, kaya katmanlarını yahut hatta bilhassa tozlu su buzunu kullanabilirdim ve emsal sonuçlara ulaşabilirdim. Bu makalenin gayesi, aslında, taban katmanlarının bileşiminin katman kalınlıkları ve bunların ayrımlarından daha az kıymetli olduğunu göstermektir.”
BAŞKA ÖNERMELER DE VAR
Bu, parıldayan sinyalin sıvı su haricindeki bir şey tarafınca üretilebileceğine ait yegâne önerme değil. Geçtiğimiz yıl bir, bir araştırma grubu donmuş killerin de tıpkı seviyede radar parlaklığı ürettiğini keşfetti ve bu yılın başlarında bir öteki takım kaynak olarak (Mars’ta çokça bulunan) volkanik kayaları öne sürdü. Mars’a dair bildiklerimizle daha dengeli görünen kaya ve / yahut buz katmanları da dahil edildiğinde, su açıklaması mümkün olmaktan uzaklaşıyor üzere görünüyor.
Bu utanç verici olabilir zira Mars’taki sıvı suyun geçmişteki ve tahminen de şimdiki varlığı, gezegenin yaşanabilirliği ve gelecekte Kızıl Gezegen’e düzenlenecek mürettebatlı nazaranv uçuşları üzerinde birtakım tesirler yaratacak. Öte yandan, bunu hiç bir vakit kesin olarak öğrenemeyecek olmamız da kelam konusu olabilir.
Lalich, “Gerçekleştirdiğimiz araştırmaların hiç biri, oradaki beklenen sıvı su mevcudiyetini çürütmüyor” diyor: “Aslında, müdahil hipotezin öteki müşahedelerle daha dengeli göründüğünü düşünüyoruz. Uygulama haricindeki bir şeyin bu tartışmanın her iki tarafını da kesin formda ‘doğru’ ya da ‘yanlış’ biçiminde kanıtlayabileceğinden emin değilim.”
Tabakaların derinliği, Mars’la aramızdaki mesafe ve oraya bir şeyleri (özellikle de ağır sondaj makinelerini) taşımanın kuvvetliğü hesaba katıldığında, yakın bir gelecekte gerçekleşmesi mümkün görünmüyor.
Ekibin araştırması Nature Astronomy isimli mecmuada yayınlandı.
Yazının yepyenisi Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Bilim insanlarının Mars’ın güney kutbundaki buz örtüsünün altında gizlenen sıvı su gölleri olduğunu düşündükleri şey, bayağı bir eski kaya katmanı olabilir. Yeni incelemeler, Kızıl Gezegen’de yeraltı suyu olduğu düşünülen parlak radar sinyalinin jeolojik katmanlaşma ile de oluşabileceğini ortaya çıkardı. Bu çabucak hemen kesin bir sonuç değil ancak yüzeyin altında neyin gizlendiğini tam manasıyla belirleyebilmemiz için daha kuvvetli ispatlara muhtaçlığımız olduğunu ortaya koyuyor.
‘SU OLMAYABİLİR’
Cornell Üniversitesi’nde astronom olarak nazaranv yapan Dan Lalich öncülüğündeki bir araştırma grubu, “Buradaki emsal yansımaların, rastgele bir sıvı su ya da diğer çeşitten seçkin bulunan hususlar olduğunu söylemeksizin, ince katman oluşumunun doğal kararı olarak meydana gelebileceğini gösteriyoruz” diyor: “Bu sonuç, diğer yeni çalışmalarla bir ortaya geldiğinde, güney kutup katmanlı tortusunun (SPLD) altında sıvı su bulma ihtimalini sorgulamaktadır.”
Bu gizemli sinyal, birinci kere birkaç yıl evvel, Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express uydu sondası aracılığıyla toplanan radar bilgilerinde saptandı. Bilim insanları, orada, Mars’ın güney kutup buz örtüsünün altına gömülü biçimde, sıra dışı seviyede yansıtıcı bir gereç katmanı tespit ettiler. ondan sonrasındaki aramalar daha parlak halde ışıldayan yeraltı katmanlarını ortaya çıkardı; bu durum ise, bulunan birinci katman her ne olursa olsun, hiç bir biçimde eşsiz olmadığını gözler önüne seriyordu.
Daha da heyecan verici biçimde, bunları andıran parlak katmanlar tam burada, yani Dünya’da da bulundu ve bununla birlikte Güney Kutbu’ndaki buzun altına gömülü biçimdeydiler. Bunlar, Antarktika buzunun altında bir sıvı birikinti ağı oluşturan Vostok Gölü üzere buz altı gölleridir. Bu, bilim insanlarını Mars’ta da benzeri sıvı birikintileri olabileceği sonucuna ulaştırdı. Ortada tek bir sorun var: Mars’ın sıvı suyun bulunması için çok soğuk olduğu, hatta buz katmanlarının basıncı altında olduğu ve çeşitli tuzların varlığı niçiniyle düşük bir donma noktasına sahip olduğu düşünülüyor.
TABAKALAR NELERDEN OLUŞUYOR?
Peki, bu parlak lekeler ne? Lalich ve meslektaşları, bunu araştırmak gayesiyle Mars’ta meydana geldiği bilinen dört gereçten oluşan bir katman kullanarak çeşitli simülasyonlar gerçekleştirdi. Yere nüfuz eden radar, radyo dalgalarını bir cisim ya da yüzey üzerinde sektirerek fonksiyonunu yerine getirir. Bu radyo dalgalarının geri yansımalarının ne kadar sürdüğü ve ne kadar kuvvetli olduğu, bir gezegenin yüzeyi altında bulunan malzemelerin özelliklerini açığa çıkarır; ne var ki bu malzemelerin ne olduğunu göstermez.
Araştırmacılar, tamamı da radar dalgalarını muhakkak biçimlerde yansıtan özellikler içeren çeşitli yapılanma ve kalınlıklarda taklit edilen su buzu, karbondioksit buzu, bazalt ve atmosfer katmanları oluşturdular. Akabinde, bu yapılandırmaların hangi sinyalleri üreteceği problemini çözdüler. Ve Mars Express’in gözlemlerindeki kadar parlak bir şeye ulaştılar: İki kat karbondioksit buzu ortasına sıkışmış biçimdeki tozlu su buzu katmanı.
Lalich, “Su buzunun içine gömülü biçimde CO2 (karbondioksit) katmanları kullandım çünkü buz örtüsünün yüzebir daha yakın bir yerde, büyük ölçülerde var olduğunu esasen biliyoruz” diye izah ediyor: “Prensip itibariyle, kaya katmanlarını yahut hatta bilhassa tozlu su buzunu kullanabilirdim ve emsal sonuçlara ulaşabilirdim. Bu makalenin gayesi, aslında, taban katmanlarının bileşiminin katman kalınlıkları ve bunların ayrımlarından daha az kıymetli olduğunu göstermektir.”
BAŞKA ÖNERMELER DE VAR
Bu, parıldayan sinyalin sıvı su haricindeki bir şey tarafınca üretilebileceğine ait yegâne önerme değil. Geçtiğimiz yıl bir, bir araştırma grubu donmuş killerin de tıpkı seviyede radar parlaklığı ürettiğini keşfetti ve bu yılın başlarında bir öteki takım kaynak olarak (Mars’ta çokça bulunan) volkanik kayaları öne sürdü. Mars’a dair bildiklerimizle daha dengeli görünen kaya ve / yahut buz katmanları da dahil edildiğinde, su açıklaması mümkün olmaktan uzaklaşıyor üzere görünüyor.
Bu utanç verici olabilir zira Mars’taki sıvı suyun geçmişteki ve tahminen de şimdiki varlığı, gezegenin yaşanabilirliği ve gelecekte Kızıl Gezegen’e düzenlenecek mürettebatlı nazaranv uçuşları üzerinde birtakım tesirler yaratacak. Öte yandan, bunu hiç bir vakit kesin olarak öğrenemeyecek olmamız da kelam konusu olabilir.
Lalich, “Gerçekleştirdiğimiz araştırmaların hiç biri, oradaki beklenen sıvı su mevcudiyetini çürütmüyor” diyor: “Aslında, müdahil hipotezin öteki müşahedelerle daha dengeli göründüğünü düşünüyoruz. Uygulama haricindeki bir şeyin bu tartışmanın her iki tarafını da kesin formda ‘doğru’ ya da ‘yanlış’ biçiminde kanıtlayabileceğinden emin değilim.”
Tabakaların derinliği, Mars’la aramızdaki mesafe ve oraya bir şeyleri (özellikle de ağır sondaj makinelerini) taşımanın kuvvetliğü hesaba katıldığında, yakın bir gelecekte gerçekleşmesi mümkün görünmüyor.
Ekibin araştırması Nature Astronomy isimli mecmuada yayınlandı.
Yazının yepyenisi Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)