bencede
New member
Riley Black
Denizlerde hâlihazırda değişimler gerçekleşiyor. Dünya’daki okyanuslar yüz yıl öncesine kıyasla daha sıcak, deniz düzeyleri yükseliyor ve okyanus suları eskisinden daha asitli; bunların hepsi insanların niye olduğu iklim değişikliği yüzünden oluyor. Global sıcaklıkların önümüzdeki yıllar içerisinde daha da yükselmesi bekleniyor ve araştırmacıların, bu değişimlerin Dünya’daki ve bilhassa de denizlerdeki yaşama nasıl tesir edeceğini merak etmelerine niye oluyor. Öte yandan, okyanuslar -en az beş tane kitlesel yok oluş dahil olmak üzere- geçmişte de büyük krizler hayatıştı ve derin geçmişimizdeki bu olaylar yakın geleceğimizde neler olabileceğinin sonlarını belirlemeye yardım edebilir.
Princeton Üniversitesi oşinografları Justin Penn ve Curtis Deutsch, hangi eğilimlerin beklenebileceğini daha hakikat anlamak maksadıyla yaşanan global ısınmanın sonuçlarını önbakılırsabilmek için geçmişteki kitlesel yok oluşun boyutlarını iddia etmek doğrultusunda kullanılan bilimsel bir model uyguladılar. Science mecmuasında yayınlanan yeni araştırmaları, fosil yakıt emisyonlarını düşürmezsek önümüzdeki 300 yıl ortasında Dünya okyanuslarının kitlesel bir yok oluş istikametinde ilerleyeceği konusunda ikazda bulunuyor. Bu mümkün felaketin denizlerde eşit olmayan sonuçları ortaya çıkacak. Hem global iklimin tıpkı vakitte okyanusların ısısı artarken, sonuçlar bir bölgeden başkasına farklılıklar gösterecek. Kuzey ve Güney kutup okyanuslarındaki canlıların vereceği reaksiyon, tropik bölgelerdeki çeşitlerden farklı olacak.
250 MİLYON EVVEL DE YAŞANMIŞTI
Gelmiş geçmiş bütün vakit içinderın en feci kitlesel yok oluşu hakkında sürdürülen çalışmalar, yeni araştırmanın birinci adımını oluşturdu. Günümüzden yaklaşık 250 milyon yıl evvel, Permiyen Dönemi’nin sonunda, akıl almaz büyüklükteki volkanik püskürmeler ve bunun akabinde yaşanan ekolojik değişimler, bilinen deniz cinslerinin neredeyse yüzde 95’ini ortadan kaldıran kitlesel bir yok oluşa yol açtı. Penn ve meslektaşları, bu vakit zarfında gerçekleşen iklim değişikliğinin ve başka etkenlerin okyanus oksijen düzeylerinde yol açtığı düşüşlerin bir fazlaca deniz tipi açsından hayat için elverişli habitatları yok ettiğini ortaya çıkardı. Penn, “Bugün de okyanuslarda tıpkı çevresel değişimler gerçekleşiyor” diyor ve ekliyor: “Bu sebeple, gelecekte benzeri bir sistemden kaynaklanabilecek beklenen yok oluşların boyutlarını ölçmek istedik.”
Penn ve Deutsch, global ısınmanın en düşük varsayımlarda kalmasından, önümüzdeki üç yüz yıl boyunca ısınmanın 32 Fahrenhayt derece artmasına niye olabilecek yüksek emisyon içeren senaryolara varıncaya kadar çeşitli senaryoların sonuçlarını inceledi.
Araştırmacılar, en makus senaryolar dahilinde okyanuslarda yaşanacak yok oluşların, canlılar daha sıcak ve büyük ihtimalle oksijeni tükenmiş durumdaki sularda elverişli hayat alanları bulmaya çabalarken, Dünya’da daha evvel yaşanan beş kitlesel yok oluş esnasında gerçekleşen ölümlerin bir benzerinin görülebileceğini keşfettiler. Hint-Pasifik Okyanusu’nun tropik denizlerinde olduğu üzere, bilhassa de deniz suyu burada hayatını sürdüren çeşitli canlıları hayatta tutmak için gereken oksijenden mahrum olabileceği için, sudaki oksijen düzeylerinin esasen düşük olduğu ekosistemler bu durumdan önemli bir biçimde etkilenecek. Sular soğuğa adapte olmuş tipler açısından fazlaca sıcak hale geldiğinde, Kutup denizleri de vefat olasılığıyla yüzleşecek. Penn, “Tropikal tipler aslına bakarsanız bu cins ortamlara adapte olmuş durumda” diyor: “Buna rağmen, kutupta yaşayan çeşitlerin sığınabileceği hiç bir yer olmayacak.”
HER ŞEY PAMUK İPLİĞİNE BAĞLI
Okyanus ömrünün geleceğine ait bu ikaz, iklim değişikliğinin okyanus hayatını nasıl etkileyebileceği konusunda daha evvelki öngörülerden farklı nitelikte. Araştırmaya dahil olmayan ve Museum für Naturkunde’de (Doğa Bilimleri Müzesi) paleontolog olarak nazaranv yapan David Lazarus, “Biyologlarca yürütülen çok daha eski araştırmalar, canlılar içindeki büyük aralıkların ve deniz sistemlerindeki devasa hareketsizliğin, iklim değişikliğinin cins tükenmesi seviyesinde yıkımlara yol açma ihtimalinin düşük olduğu manasına geldiğini var iseyıyor, hatta açıkça belirtiyordu” diyor. Okyanuslar devasa büyüklükte ve çeşitli cinsler barındıran ekosistemler olsa bile, global ısınmayla ilgili en makus senaryolar bu habitatların kaldıramayacağı kadar büyük olacak.
Lazarus, araştırmanın, çok avlanma ve kirlilik üzere okyanus biyoçeşitliliğini olumsuz etkileyen diğer etkenleri dikkate almaması da dahil olmak üzere, kimi sınırlamaları olduğunu lisana getiriyor. tıpkı vakitte, araştırmacılar bir fazlaca farklı okyanus canlısının bünyesel ihtiyaçlarıyla ilgili daha fazla bilgiye ihtiyaç duyuyorlar. Ayrıyeten, araştırma, birfazlaca deniz çeşidinin basitçe farklı bir bölgeye göç edemeyeceğini ve okyanus sıcaklığındaki değişimlerin birfazlaca tıbbın hayatta kalmasını fazlaca daha güç bir hale getireceğini emsalsiz formda ortaya koyuyor. Uzun vadeli düşünmeye ziyadesiyle muhtaçlık var. Lazarus, şu anda yaptığımız tercihlerin hayli daha uzun vakit dilimlerinde sonuçlar yaratacağından haberdarken, “bir hayli iklim değişikliği tesir araştırması 2100’de sona eriyor” diyor.
Birkaç yüz yılı içeren bir geleceğe bakan yeni araştırma, okyanuslarımız için bu beklenen sonuçlardan bir kısmını engellemenin tam vakti olduğunun altını çiziyor. Global iklimin 2100 yılına kadar yaklaşık 3.6 Fahrenhayt derece daha ısınması bekleniyor. Şayet emisyonlar azaltılabilir ve ısınma bu asgarî düzeyde tutulabilirse, bu çeşit kitlesel yok oluş senaryolarından kaçınılabilir. Penn, “Gelecekte yaşanabilecek bir soy tükenişinin büyüklüğünün, yaydığımız kesin karbondioksit ölçüsüne bağlı olduğunu gördük” diyor. Araştırmanın iki olası senaryoyu özetlediğini belirtiyor. Fosil yakıt salımlarının sürmesi ve büsbütün ortadan kaldırılmaması, nihayetinde Dünya’nın daha evvel yaşadığı en berbat biyolojik krizlerin şartlarını bir daha yaratacak. birebir vakitte, şayet emisyon eğilimleri bilakis çevrilebilirse, okyanuslardaki ekosistemlerin ve biyoçeşitliliğin geleceği bağlamında daha büyük umutlar kelam konusu olabilir. Penn, sonuçta “Karar vermek bize kalmış” diyor.
Yazının yepyenisi Smithsonian Mag sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Denizlerde hâlihazırda değişimler gerçekleşiyor. Dünya’daki okyanuslar yüz yıl öncesine kıyasla daha sıcak, deniz düzeyleri yükseliyor ve okyanus suları eskisinden daha asitli; bunların hepsi insanların niye olduğu iklim değişikliği yüzünden oluyor. Global sıcaklıkların önümüzdeki yıllar içerisinde daha da yükselmesi bekleniyor ve araştırmacıların, bu değişimlerin Dünya’daki ve bilhassa de denizlerdeki yaşama nasıl tesir edeceğini merak etmelerine niye oluyor. Öte yandan, okyanuslar -en az beş tane kitlesel yok oluş dahil olmak üzere- geçmişte de büyük krizler hayatıştı ve derin geçmişimizdeki bu olaylar yakın geleceğimizde neler olabileceğinin sonlarını belirlemeye yardım edebilir.
Princeton Üniversitesi oşinografları Justin Penn ve Curtis Deutsch, hangi eğilimlerin beklenebileceğini daha hakikat anlamak maksadıyla yaşanan global ısınmanın sonuçlarını önbakılırsabilmek için geçmişteki kitlesel yok oluşun boyutlarını iddia etmek doğrultusunda kullanılan bilimsel bir model uyguladılar. Science mecmuasında yayınlanan yeni araştırmaları, fosil yakıt emisyonlarını düşürmezsek önümüzdeki 300 yıl ortasında Dünya okyanuslarının kitlesel bir yok oluş istikametinde ilerleyeceği konusunda ikazda bulunuyor. Bu mümkün felaketin denizlerde eşit olmayan sonuçları ortaya çıkacak. Hem global iklimin tıpkı vakitte okyanusların ısısı artarken, sonuçlar bir bölgeden başkasına farklılıklar gösterecek. Kuzey ve Güney kutup okyanuslarındaki canlıların vereceği reaksiyon, tropik bölgelerdeki çeşitlerden farklı olacak.
250 MİLYON EVVEL DE YAŞANMIŞTI
Gelmiş geçmiş bütün vakit içinderın en feci kitlesel yok oluşu hakkında sürdürülen çalışmalar, yeni araştırmanın birinci adımını oluşturdu. Günümüzden yaklaşık 250 milyon yıl evvel, Permiyen Dönemi’nin sonunda, akıl almaz büyüklükteki volkanik püskürmeler ve bunun akabinde yaşanan ekolojik değişimler, bilinen deniz cinslerinin neredeyse yüzde 95’ini ortadan kaldıran kitlesel bir yok oluşa yol açtı. Penn ve meslektaşları, bu vakit zarfında gerçekleşen iklim değişikliğinin ve başka etkenlerin okyanus oksijen düzeylerinde yol açtığı düşüşlerin bir fazlaca deniz tipi açsından hayat için elverişli habitatları yok ettiğini ortaya çıkardı. Penn, “Bugün de okyanuslarda tıpkı çevresel değişimler gerçekleşiyor” diyor ve ekliyor: “Bu sebeple, gelecekte benzeri bir sistemden kaynaklanabilecek beklenen yok oluşların boyutlarını ölçmek istedik.”
Penn ve Deutsch, global ısınmanın en düşük varsayımlarda kalmasından, önümüzdeki üç yüz yıl boyunca ısınmanın 32 Fahrenhayt derece artmasına niye olabilecek yüksek emisyon içeren senaryolara varıncaya kadar çeşitli senaryoların sonuçlarını inceledi.
Araştırmacılar, en makus senaryolar dahilinde okyanuslarda yaşanacak yok oluşların, canlılar daha sıcak ve büyük ihtimalle oksijeni tükenmiş durumdaki sularda elverişli hayat alanları bulmaya çabalarken, Dünya’da daha evvel yaşanan beş kitlesel yok oluş esnasında gerçekleşen ölümlerin bir benzerinin görülebileceğini keşfettiler. Hint-Pasifik Okyanusu’nun tropik denizlerinde olduğu üzere, bilhassa de deniz suyu burada hayatını sürdüren çeşitli canlıları hayatta tutmak için gereken oksijenden mahrum olabileceği için, sudaki oksijen düzeylerinin esasen düşük olduğu ekosistemler bu durumdan önemli bir biçimde etkilenecek. Sular soğuğa adapte olmuş tipler açısından fazlaca sıcak hale geldiğinde, Kutup denizleri de vefat olasılığıyla yüzleşecek. Penn, “Tropikal tipler aslına bakarsanız bu cins ortamlara adapte olmuş durumda” diyor: “Buna rağmen, kutupta yaşayan çeşitlerin sığınabileceği hiç bir yer olmayacak.”
HER ŞEY PAMUK İPLİĞİNE BAĞLI
Okyanus ömrünün geleceğine ait bu ikaz, iklim değişikliğinin okyanus hayatını nasıl etkileyebileceği konusunda daha evvelki öngörülerden farklı nitelikte. Araştırmaya dahil olmayan ve Museum für Naturkunde’de (Doğa Bilimleri Müzesi) paleontolog olarak nazaranv yapan David Lazarus, “Biyologlarca yürütülen çok daha eski araştırmalar, canlılar içindeki büyük aralıkların ve deniz sistemlerindeki devasa hareketsizliğin, iklim değişikliğinin cins tükenmesi seviyesinde yıkımlara yol açma ihtimalinin düşük olduğu manasına geldiğini var iseyıyor, hatta açıkça belirtiyordu” diyor. Okyanuslar devasa büyüklükte ve çeşitli cinsler barındıran ekosistemler olsa bile, global ısınmayla ilgili en makus senaryolar bu habitatların kaldıramayacağı kadar büyük olacak.
Lazarus, araştırmanın, çok avlanma ve kirlilik üzere okyanus biyoçeşitliliğini olumsuz etkileyen diğer etkenleri dikkate almaması da dahil olmak üzere, kimi sınırlamaları olduğunu lisana getiriyor. tıpkı vakitte, araştırmacılar bir fazlaca farklı okyanus canlısının bünyesel ihtiyaçlarıyla ilgili daha fazla bilgiye ihtiyaç duyuyorlar. Ayrıyeten, araştırma, birfazlaca deniz çeşidinin basitçe farklı bir bölgeye göç edemeyeceğini ve okyanus sıcaklığındaki değişimlerin birfazlaca tıbbın hayatta kalmasını fazlaca daha güç bir hale getireceğini emsalsiz formda ortaya koyuyor. Uzun vadeli düşünmeye ziyadesiyle muhtaçlık var. Lazarus, şu anda yaptığımız tercihlerin hayli daha uzun vakit dilimlerinde sonuçlar yaratacağından haberdarken, “bir hayli iklim değişikliği tesir araştırması 2100’de sona eriyor” diyor.
Birkaç yüz yılı içeren bir geleceğe bakan yeni araştırma, okyanuslarımız için bu beklenen sonuçlardan bir kısmını engellemenin tam vakti olduğunun altını çiziyor. Global iklimin 2100 yılına kadar yaklaşık 3.6 Fahrenhayt derece daha ısınması bekleniyor. Şayet emisyonlar azaltılabilir ve ısınma bu asgarî düzeyde tutulabilirse, bu çeşit kitlesel yok oluş senaryolarından kaçınılabilir. Penn, “Gelecekte yaşanabilecek bir soy tükenişinin büyüklüğünün, yaydığımız kesin karbondioksit ölçüsüne bağlı olduğunu gördük” diyor. Araştırmanın iki olası senaryoyu özetlediğini belirtiyor. Fosil yakıt salımlarının sürmesi ve büsbütün ortadan kaldırılmaması, nihayetinde Dünya’nın daha evvel yaşadığı en berbat biyolojik krizlerin şartlarını bir daha yaratacak. birebir vakitte, şayet emisyon eğilimleri bilakis çevrilebilirse, okyanuslardaki ekosistemlerin ve biyoçeşitliliğin geleceği bağlamında daha büyük umutlar kelam konusu olabilir. Penn, sonuçta “Karar vermek bize kalmış” diyor.
Yazının yepyenisi Smithsonian Mag sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)