bencede
New member
Maggie Harrison
Geçtiğimiz yıl, yapay zeka alanında başarılarla dolu bir yıl oldu ve bilhassa de OpenAI şirketinin yarattığı inanılmaz seviyede etkileyici olan ChatGPT* yazılımının tanıtımı hesaba katıldığında, sanayi burada durmayacak üzere görünüyor. tıpkı vakitte, sanayinin kimi öncüleri açısından sohbet robotları ve imaj üretici programlar en son robotik huduttan çabucak hemen uzaktalar. Sıradaki ne mi? Şuur kazandırma!
ABD’deki Columbia Üniversitesi’ne bağlı Yaratıcı Makineler Laboratuvarı’ndan sorumlu makine mühendisi Hod Lipson, New York Times’a (NYT) verdiği demeçte, “Bu problem evvelden bir tabuydu” diyor: “Bunun hakkında konuşmamız neredeyse yasaktı: Şuur sözünden bahsedersen kıdem atlayamazdın. İşte bu niçinle, başlangıç evresinde onu farklı bir şeymiş üzere göstererek saklamak mecburiyetinde kaldım.”
Yapay zeka alanında ‘bilinç’, uzun vakittir varlığını koruyan ve en ayrıştırıcı olan sorulardan biri. Ve bazılarının gözünde bir bilim kurgu konusu -ve hakikaten de bir fazlaca bilim kurgu kitaba, çizgi romana ve sinemaya ilham kaynağı- olsa bile, Lipson’a benzeyen başkaları açısından bu sorun, bildiğimiz kadarıyla insan ömrünü hiç elbet sonsuza kadar değiştirecek bir maksat. Araştırmacı, “Bu, sadece üzerinde çalıştığımız bir öteki araştırma sorun değil; bu, sıkıntının ta kendisi” diye devam ediyor: “Bu, kanseri tedavi etmekten bile daha muazzam bir husus.”
Lipson, “Şayet bir insanınkine denk bir bilince sahip olacak bir makine yaratabilirsek, bu yaptığımız şey öteki her şeyi gölgede bırakacak. Bu makinenin kendisi kanseri tedavi edebilir” diye ekliyor.
MUĞLAK BİR PROBLEM: BİLİNÇ
normal olarak, teknolojik kuvvetlikler dışında, sanayi alanında ya da ötesinde şuur sıkıntısına dair karşılaştığı en büyük sorun, bu kavramın şahsen kendisinin hakikaten de kesin bir tarifinin olmaması. Felsefi bağlamda şuur muğlak ve tartışmalı bir husus. Ve bilimsel açıdan, New York Times’ın da altını çizdiği üzere, şuuru sistemli olarak beynin fonksiyonlarına ya da farklı cinsten göstergelere bağlama uğraşları başarısızlığa uğrama eğilimi taşıyor. Öte yandan, sadece ‘makine bilinci’ kavramıyla bile bir arada ortaya çıkan, bilhassa de makine işçiliğiyle ilişkili bir küme derin etik soru kelam konusu.
Lipson, NYT’de aktarıldığı üzere, ‘kendinizi gelecekte hayal edebilme’ kapasitesine sahip bir şuur tarifi yapıyor. Hâl bu biçimdeyken, mühendis, çalışma hayatının büyük bir kısmını makine tahsili aracılığıyla doğal seleksiyonla evrimleşmeyi öğrenebilen, mekanik gövdede değişen şartlara, oluşan kusurlara ya da bozulmalara misal biçimde karşılıklar veren uyarlanabilir makineler, yani ‘genelleştirilmiş zeka’ yaratmak üzerine ağırlaşmış.
Farklı formda söylersek, makinelerin şu anda yaptığı üzere sadece daha fazla şey öğrenme ve bunlara karşılık vererek düzeltme yeteneği barındıran bir araç değil, beraberinde bunların nasıl daha güzel olabileceğini hayal etme maharetini barındıran ve bu vizyona uygun halde gelişen bir makine hayal ediyor. Bu, küçük lakin önemli bir ayrım. bu biçimde olsa da, şuurun kesin bir tarifi olmadığı göz önünde bulundurulduğunda, belli bir tarifin eşleştirilmesi güç olacak.
GERÇEK BİR BİLİNCE SAHİP OLABİLİRLER Mİ?
Dahası, insanların, tost makinelerinden evcil hayvanlara, hatta sebzelere ve daha fazlasına varıncaya dek neredeyse her şeyi antropomorfize etmeyi** ziyadesiyle sevdikleri gerçeğini yok saymak da mümkün değil. Bu yapı makineleri ürettikleri aletlere daima formda hem fizikî birebir vakitte entelektüel bağlamda insani özellikler yansıtırken, robotik ve yapay zeka alanlarında da bu biçimdesi bir eğilim ziyadesiyle mevcut.
Ve bu doğrultuda, bu makinelerin, Lipson üzere araştırmacıların bir gün sahip olacaklarını hayal ettikleri nitelikleri nitekim de barındırıp barındırmayacaklarını ya da bilim insanlarının kendi insani dürtüleri sebebiyle var olandan fazla görmeyi umduklarını yansıtan ziyadesiyle bilinçsiz makinelerde insanlığı mı -yoksa doğayı mı, şuuru mi ya da her ne derseniz- yansıttığını sürekli sorgulamak gerekecek. Lipson, NYT’ye verdiği demeci şu biçimde bitiriyor: “Bir hayat yaratmak istemenin kibirli bir istikameti var. Bu, tıpkı aya gitmek üzere, en büyük meydan okuma.”
*Yapay zekâyla işleyen bir sohbet yazılımı. [ç.n]
**İnsan harici canlı ya da cansız varlıklara insani nitelikler atfetmek. [ç.n.]
Yazının yepyenisi Futurism sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Geçtiğimiz yıl, yapay zeka alanında başarılarla dolu bir yıl oldu ve bilhassa de OpenAI şirketinin yarattığı inanılmaz seviyede etkileyici olan ChatGPT* yazılımının tanıtımı hesaba katıldığında, sanayi burada durmayacak üzere görünüyor. tıpkı vakitte, sanayinin kimi öncüleri açısından sohbet robotları ve imaj üretici programlar en son robotik huduttan çabucak hemen uzaktalar. Sıradaki ne mi? Şuur kazandırma!
ABD’deki Columbia Üniversitesi’ne bağlı Yaratıcı Makineler Laboratuvarı’ndan sorumlu makine mühendisi Hod Lipson, New York Times’a (NYT) verdiği demeçte, “Bu problem evvelden bir tabuydu” diyor: “Bunun hakkında konuşmamız neredeyse yasaktı: Şuur sözünden bahsedersen kıdem atlayamazdın. İşte bu niçinle, başlangıç evresinde onu farklı bir şeymiş üzere göstererek saklamak mecburiyetinde kaldım.”
Yapay zeka alanında ‘bilinç’, uzun vakittir varlığını koruyan ve en ayrıştırıcı olan sorulardan biri. Ve bazılarının gözünde bir bilim kurgu konusu -ve hakikaten de bir fazlaca bilim kurgu kitaba, çizgi romana ve sinemaya ilham kaynağı- olsa bile, Lipson’a benzeyen başkaları açısından bu sorun, bildiğimiz kadarıyla insan ömrünü hiç elbet sonsuza kadar değiştirecek bir maksat. Araştırmacı, “Bu, sadece üzerinde çalıştığımız bir öteki araştırma sorun değil; bu, sıkıntının ta kendisi” diye devam ediyor: “Bu, kanseri tedavi etmekten bile daha muazzam bir husus.”
Lipson, “Şayet bir insanınkine denk bir bilince sahip olacak bir makine yaratabilirsek, bu yaptığımız şey öteki her şeyi gölgede bırakacak. Bu makinenin kendisi kanseri tedavi edebilir” diye ekliyor.
MUĞLAK BİR PROBLEM: BİLİNÇ
normal olarak, teknolojik kuvvetlikler dışında, sanayi alanında ya da ötesinde şuur sıkıntısına dair karşılaştığı en büyük sorun, bu kavramın şahsen kendisinin hakikaten de kesin bir tarifinin olmaması. Felsefi bağlamda şuur muğlak ve tartışmalı bir husus. Ve bilimsel açıdan, New York Times’ın da altını çizdiği üzere, şuuru sistemli olarak beynin fonksiyonlarına ya da farklı cinsten göstergelere bağlama uğraşları başarısızlığa uğrama eğilimi taşıyor. Öte yandan, sadece ‘makine bilinci’ kavramıyla bile bir arada ortaya çıkan, bilhassa de makine işçiliğiyle ilişkili bir küme derin etik soru kelam konusu.
Lipson, NYT’de aktarıldığı üzere, ‘kendinizi gelecekte hayal edebilme’ kapasitesine sahip bir şuur tarifi yapıyor. Hâl bu biçimdeyken, mühendis, çalışma hayatının büyük bir kısmını makine tahsili aracılığıyla doğal seleksiyonla evrimleşmeyi öğrenebilen, mekanik gövdede değişen şartlara, oluşan kusurlara ya da bozulmalara misal biçimde karşılıklar veren uyarlanabilir makineler, yani ‘genelleştirilmiş zeka’ yaratmak üzerine ağırlaşmış.
Farklı formda söylersek, makinelerin şu anda yaptığı üzere sadece daha fazla şey öğrenme ve bunlara karşılık vererek düzeltme yeteneği barındıran bir araç değil, beraberinde bunların nasıl daha güzel olabileceğini hayal etme maharetini barındıran ve bu vizyona uygun halde gelişen bir makine hayal ediyor. Bu, küçük lakin önemli bir ayrım. bu biçimde olsa da, şuurun kesin bir tarifi olmadığı göz önünde bulundurulduğunda, belli bir tarifin eşleştirilmesi güç olacak.
GERÇEK BİR BİLİNCE SAHİP OLABİLİRLER Mİ?
Dahası, insanların, tost makinelerinden evcil hayvanlara, hatta sebzelere ve daha fazlasına varıncaya dek neredeyse her şeyi antropomorfize etmeyi** ziyadesiyle sevdikleri gerçeğini yok saymak da mümkün değil. Bu yapı makineleri ürettikleri aletlere daima formda hem fizikî birebir vakitte entelektüel bağlamda insani özellikler yansıtırken, robotik ve yapay zeka alanlarında da bu biçimdesi bir eğilim ziyadesiyle mevcut.
Ve bu doğrultuda, bu makinelerin, Lipson üzere araştırmacıların bir gün sahip olacaklarını hayal ettikleri nitelikleri nitekim de barındırıp barındırmayacaklarını ya da bilim insanlarının kendi insani dürtüleri sebebiyle var olandan fazla görmeyi umduklarını yansıtan ziyadesiyle bilinçsiz makinelerde insanlığı mı -yoksa doğayı mı, şuuru mi ya da her ne derseniz- yansıttığını sürekli sorgulamak gerekecek. Lipson, NYT’ye verdiği demeci şu biçimde bitiriyor: “Bir hayat yaratmak istemenin kibirli bir istikameti var. Bu, tıpkı aya gitmek üzere, en büyük meydan okuma.”
*Yapay zekâyla işleyen bir sohbet yazılımı. [ç.n]
**İnsan harici canlı ya da cansız varlıklara insani nitelikler atfetmek. [ç.n.]
Yazının yepyenisi Futurism sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)