bencede
New member
Andy Tomaswick
Şu anda Güneş Sistemi’nin gezegen yörüngeleri sabit üzere görünüyor ama bunun niçini gezegenlerin milyarlarca yıl boyunca bu yörüngelere yerleşmiş olmaları. İlkel Güneş Sistemi günümüzde gördüğümüzden oldukça farklı bir yerdi ve yaklaşık 20 yıl boyunca bilim insanları nasıl bu hale geldiği konusunda sağlam bir fikre sahip olduklarını düşünüyorlardı. Buna rağmen, daha yakın bir devirde, eldeki datalar bu anlayışta kimi kusurlar olduğunu düşündürmeye başladı; bilhassa de dış Güneş Sistemi’nde bulunan dev gezegenlerin şu anda bulundukları yere nasıl geldikleri hakkında… Milletlerarası bir astrofizik takımı artık bu süreci daha gerçek anladığını ve bunun ilkel Güneş Sistemi’yle ilgili uzun vakittir sürmekte olan bir tartışmayı bitmiş oldurmeye yardımcı olabileceğini düşünüyor.
GİZEMLİ BEŞİNCİ DEV
Şu anda, bilim insanlarının Güneş Sistemi’nin oluşumu hakkında sahip oldukları en güzel model, birinci vakit içinderda 2005 yılında Fransa’da geliştirildiği kentten dolayı ‘Nice Modeli’ ismiyle biliniyor. Günümüzde Güneş Sistemi’nin dış sonlarında bulunan gaz devleri, bu modelin bir kesimi olarak, başlangıçta daha dairesel olan yörüngeler üzerinde ve Güneş’e hayli daha yakın aralıklarda dönüyorlardı. Ne var ki, bir şey sistemde istikrarsızlığa yol açtı ve bu gezegenleri bugün gördüğümüz epeyce daha sistemsiz, uzak ve dikdörtgen gibisi yörüngelere savurdu.
Bu anomaliye kesin olarak neyin niye olduğu şimdiye dek bir gizemdi. tıpkı vakitte, Michigan Eyalet Üniversitesi, Zhejiang Üniversitesi ve Bordeaux Üniversitesi’nden araştırmacıların oluşturduğu bir takım, bir karşılığa ulaştığını düşünüyor. Sebep, Güneş rüzgârındaki toz kadar sıradan bir şey olabilir.
İlkel Güneş Sistemi’nde, neredeyse dairesel yörüngelerde doğmakta olan gaz devleri Güneş’in etrafını saran tozlu bir bulutun ortasında çevrelenmişlerdi. Güneş (bir yıldıza dönüşerek) yanmaya başladığında, yıldız diskindeki tozu etrafa savurmaya başladı. Bunların bir kısmı yörüngeyi ya da gaz devlerini geçip Birçok Modeli’nin ortaya koyduğu istikrarsızlığa yol açtı.
ÖNCEKİNDEN ÇOK DAHA MAKUL BİR MODEL
Diğer yandan, araştırmacıların bu fikri ortaya çıkarma formu, Kaç Modeli’nin içerdiği kimi problemlere da karşılık buldu. Ay örneklerinden toplanan datalar üzere, bu problemlerin en mühimlerinden biri, yepyeni Kaç Modeli’nde tipik halde görülen bu istikrarsızlığa hakikat giden epeyce daha süratli bir yolu işaret ediyordu. Güncellenen bu “içten dışa” toz bulutu buharlaşması modeliyle, istikrarsızlığın kat ettiği yüz milyonlarca yıllık kuvvetli yol, eldeki datalarla fazlaca daha hakikat halde örtüşen birkaç milyon yıllık bir vakit aralığına indirgeniyor.
aynı vakitte, hakikat halde örtüşen yegâne data bu değil. Birçok Modeli’nin kendisi, ilkel Güneş Sistemi’nde muhtemelen bulunan dokuzuncu gezegene işaret etmesi niçiniyle kısmen tartışmalı ve bu gezegen Plüton değil. bir epey komplo sever gök gözlemcisinin favorisi olan Dokuzuncu Gezegen (ya da Planet X), 2015’te gerçekleştirilen bir Caltech araştırmasının Güneş’ten yaklaşık 80 milyar km uzaklıkta saklanan büyük bir cisim olabileceğini keşfetmesinin akabinde git gide daha fazla ilgi çekiyor.
SİSTEMİ KARIŞTIRAN BİR SERSERİ GEZEGEN
Orijinal Kaç Modeli, aslında adet beş gaz devi iç gezegenle daha düzgün işler; ancak bu hesaplamalarda, bu gezegenlerden biri serseri bir gezegene dönüşerek yıldızlararası uzaya atılır. Güncellenen modelde, gezegensel yörünge hizalamasının kararı, başlangıçta sistemde dört ya da beş gazı devi olup olmadığına bakılmaksızın temelde tıpkı. tıpkı vakitte, başlangıçta modele dahil edilen sadece dört gezegen olduğunda, gerçeklikle biraz daha güzel eşleşiyor.
Çoğu teoride olduğu üzere, bu yeni model de potansiyel olarak ilkel Güneş Sistemi’nin oluşumuyla ilgili anlayışımızı etkileyebilir ve komşu gezegenleri biçimlendiren istikrarsızlığın başlangıçtaki tetikleyicisinin ne olduğu konusunda uzun vakittir süren bir tartışmayı tahlile kavuşturabilir. bir daha de sonuç itibariyle, bu yeni modelin de bilgilere dayanması gerekecek ve bu durum, ilkel Güneş Sistemi’nin gerçek öyküsü berraklaşmadan evvel toplanması gereken epeyce şey olduğu manasına geliyor.
Yazının özgünü Universe Today sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Şu anda Güneş Sistemi’nin gezegen yörüngeleri sabit üzere görünüyor ama bunun niçini gezegenlerin milyarlarca yıl boyunca bu yörüngelere yerleşmiş olmaları. İlkel Güneş Sistemi günümüzde gördüğümüzden oldukça farklı bir yerdi ve yaklaşık 20 yıl boyunca bilim insanları nasıl bu hale geldiği konusunda sağlam bir fikre sahip olduklarını düşünüyorlardı. Buna rağmen, daha yakın bir devirde, eldeki datalar bu anlayışta kimi kusurlar olduğunu düşündürmeye başladı; bilhassa de dış Güneş Sistemi’nde bulunan dev gezegenlerin şu anda bulundukları yere nasıl geldikleri hakkında… Milletlerarası bir astrofizik takımı artık bu süreci daha gerçek anladığını ve bunun ilkel Güneş Sistemi’yle ilgili uzun vakittir sürmekte olan bir tartışmayı bitmiş oldurmeye yardımcı olabileceğini düşünüyor.
GİZEMLİ BEŞİNCİ DEV
Şu anda, bilim insanlarının Güneş Sistemi’nin oluşumu hakkında sahip oldukları en güzel model, birinci vakit içinderda 2005 yılında Fransa’da geliştirildiği kentten dolayı ‘Nice Modeli’ ismiyle biliniyor. Günümüzde Güneş Sistemi’nin dış sonlarında bulunan gaz devleri, bu modelin bir kesimi olarak, başlangıçta daha dairesel olan yörüngeler üzerinde ve Güneş’e hayli daha yakın aralıklarda dönüyorlardı. Ne var ki, bir şey sistemde istikrarsızlığa yol açtı ve bu gezegenleri bugün gördüğümüz epeyce daha sistemsiz, uzak ve dikdörtgen gibisi yörüngelere savurdu.
Bu anomaliye kesin olarak neyin niye olduğu şimdiye dek bir gizemdi. tıpkı vakitte, Michigan Eyalet Üniversitesi, Zhejiang Üniversitesi ve Bordeaux Üniversitesi’nden araştırmacıların oluşturduğu bir takım, bir karşılığa ulaştığını düşünüyor. Sebep, Güneş rüzgârındaki toz kadar sıradan bir şey olabilir.
İlkel Güneş Sistemi’nde, neredeyse dairesel yörüngelerde doğmakta olan gaz devleri Güneş’in etrafını saran tozlu bir bulutun ortasında çevrelenmişlerdi. Güneş (bir yıldıza dönüşerek) yanmaya başladığında, yıldız diskindeki tozu etrafa savurmaya başladı. Bunların bir kısmı yörüngeyi ya da gaz devlerini geçip Birçok Modeli’nin ortaya koyduğu istikrarsızlığa yol açtı.
ÖNCEKİNDEN ÇOK DAHA MAKUL BİR MODEL
Diğer yandan, araştırmacıların bu fikri ortaya çıkarma formu, Kaç Modeli’nin içerdiği kimi problemlere da karşılık buldu. Ay örneklerinden toplanan datalar üzere, bu problemlerin en mühimlerinden biri, yepyeni Kaç Modeli’nde tipik halde görülen bu istikrarsızlığa hakikat giden epeyce daha süratli bir yolu işaret ediyordu. Güncellenen bu “içten dışa” toz bulutu buharlaşması modeliyle, istikrarsızlığın kat ettiği yüz milyonlarca yıllık kuvvetli yol, eldeki datalarla fazlaca daha hakikat halde örtüşen birkaç milyon yıllık bir vakit aralığına indirgeniyor.
aynı vakitte, hakikat halde örtüşen yegâne data bu değil. Birçok Modeli’nin kendisi, ilkel Güneş Sistemi’nde muhtemelen bulunan dokuzuncu gezegene işaret etmesi niçiniyle kısmen tartışmalı ve bu gezegen Plüton değil. bir epey komplo sever gök gözlemcisinin favorisi olan Dokuzuncu Gezegen (ya da Planet X), 2015’te gerçekleştirilen bir Caltech araştırmasının Güneş’ten yaklaşık 80 milyar km uzaklıkta saklanan büyük bir cisim olabileceğini keşfetmesinin akabinde git gide daha fazla ilgi çekiyor.
SİSTEMİ KARIŞTIRAN BİR SERSERİ GEZEGEN
Orijinal Kaç Modeli, aslında adet beş gaz devi iç gezegenle daha düzgün işler; ancak bu hesaplamalarda, bu gezegenlerden biri serseri bir gezegene dönüşerek yıldızlararası uzaya atılır. Güncellenen modelde, gezegensel yörünge hizalamasının kararı, başlangıçta sistemde dört ya da beş gazı devi olup olmadığına bakılmaksızın temelde tıpkı. tıpkı vakitte, başlangıçta modele dahil edilen sadece dört gezegen olduğunda, gerçeklikle biraz daha güzel eşleşiyor.
Çoğu teoride olduğu üzere, bu yeni model de potansiyel olarak ilkel Güneş Sistemi’nin oluşumuyla ilgili anlayışımızı etkileyebilir ve komşu gezegenleri biçimlendiren istikrarsızlığın başlangıçtaki tetikleyicisinin ne olduğu konusunda uzun vakittir süren bir tartışmayı tahlile kavuşturabilir. bir daha de sonuç itibariyle, bu yeni modelin de bilgilere dayanması gerekecek ve bu durum, ilkel Güneş Sistemi’nin gerçek öyküsü berraklaşmadan evvel toplanması gereken epeyce şey olduğu manasına geliyor.
Yazının özgünü Universe Today sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)